Achter de muur

Een geweldig geschiedenisboek: Katja Hoyer “Achter de muur” 2023 Querido Facto Amsterdam-Antwerpen. Vertaald uit het Engels. € 34,99 (Ebook € 15,99) Lees verder

 

 

 

 

Zojuist - mei 2023 - verscheen er een historisch boek, bijna een vredesboek.

 

De DDR staat voor de hele westerse wereld symbool als HET bewijs dat socialisme leidt tot dictatoriale landen. Het grote bewijs is dan de muur rond Berlijn. Die muur rond Berlijn werd in 1961 neergezet, omdat voortdurend goed opgeleide mensen naar de BRD vertrokken om daar stevige salarissen te gaan verdienen - en dan ook nog concurrerend met West-Duitse collega’s die daartoe privé-schulden hadden opgebouwd. Adenauer zei eens: “Wij hoeven geen artsen op te leiden, dat doet de DDR voor ons.”

Tegenwoordig dienen we ons af te vragen, waarom die muur van Berlijn onbetwistbaar symbool van dictatuur is, terwijl de muur tussen VS en Mexico, de diverse vormen van muren in Zuid-Europa niet duiden op dictatoriale Europese neigingen? Is mensen door een muur binnenhouden wreder, dan mensen door een muur laten verdrinken?

Deze vraag stelt de auteur niet. Wel memoreert ze vrij helder waarom die muur er kwam. De auteur: Katja Hoyer, 4 jaar oud toen de muur viel. Nu een Duits-Britse historica en journaliste. Dat ze journaliste is maakt het boek zeer helder. Bijna 400 pagina’s complexe kost en zeer leesbaar. Dat ze historica is, en een goede, is merkbaar aan wat ze biedt. Via interviews, onderzoeken van archieven, eigen ervaringen van familie en vrienden, schrijft ze een uiterst genuanceerd beeld bijeen onder welke omstandigheden de DDR ontstond, hoe die staat zich tegen wil en dank ontwikkelde, volwassener en opener werd, en op het punt stond door te breken als werkelijk een socialistische democratie. Op dat moment nam Kohl het voortvarend over. In haar woorden:

“Voor Oost-Duitsers begon op 3 oktober 1990 een tijd vol veranderingen, zonder dat ze invloed konden uitoefenen op de kracht, de richting en de snelheid daarvan…In 2005 was 20 procent van alle Oost-Duitsers werkloos. Hoe hoog dat percentage ook is, het verhult de ware omvang van de economische terugval…competente mensen moesten dan maar schoonmaken, of fabrieken ontmantelen zodat die konden worden verkocht… in de eerste twintig maanden na de ‘Wende’ werden 4000 bedrijven gesloten…Oost-Duitse leraren die al tientallen jaren onderwijs gaven moesten terug naar de universiteit om bijgeschoold te worden…Kinderopvang verdween grotendeels… Oost-Duitse vrouwen moesten ineens zelfs rechtvaardigen waarom ze beide wilden: kinderen én werken… Het (nu) bestaande politieke systeem lijkt boven alle kritiek verheven.”

In 1989 kozen de Oost-Duitsers voor een democratie, het volk had daar al jaren naartoe gewerkt. En toen die mogelijk werd, hielp Kohl de zaak kantelen en sprak van een hereniging. Oost-Duitsers gebruiken dat woord niet. Ze spreken liever van Wende.

“Achter de muur” beschrijft zeer gedetailleerd, op alle terreinen van het maatschappelijk leven, hoe de ontwikkelingen gingen, eerst moeizaam, later steeds soepeler. Ze geeft de fraaie ontwikkelingen weer, maar ook de stroperigheid die er dan toch weer was, en hoe dat dooreen speelde. Hoe soms de Sovjet-Unie een sta-in-de-weg was, soms verbeteringen naderbij hielp brengen. Wat ze goed helder maakt: Stalin wilde één neutraal Duitsland, wilde geen DDR. Het waren de Amerikanen die voet aan Europese grond wilden houden. Katja memoreert de data: in West-Duitsland begonnen de delingen: aanschaf D-Mark en vier dagen later kwam de DDR-Mark; proclameren van de Bondsrepubliek, een half jaar later de DDR; oprichting van de NAVO (1949); het Warschaupact werd opgericht in 1955, nadat ook de Bondsrepubliek lid werd van de NAVO.

Onder andere Harvard University prijst het boek als een briljante manier om helder te maken dat de DDR niet slechts een voetnoot is in de geschiedenis.

Jammer dat de auteur twee zeer relevante zaken niet meldt. Dat in de DDR de bevolking relatief nazi-gericht was geweest (grootgrondbezitters) en de leiding in handen kwam van nazi-slachtoffers; dat in de DDR nazi’s uit scholen en rechtbanken werden verwijderd en door nazi-vervolgden werden vervangen - terwijl in de BRD alle nazi’s op alle posten bleven zitten.

Zo vermeldt ze ook niet, dat na 1989 feitelijk de DDR werd “abgewicket”: nagenoeg alle leidinggevende banen kwamen in handen van West-Duitsers, desnoods werden mensen beschuldigd van Stasi-praktijken om die banen vrij te krijgen. Zoiets overkwam bijvoorbeeld de theoloog Heiner Fink, die na de Wende door docenten en studenten werd gekozen tot rector van de Humboldt-universiteit. Hem werden Stasi-praktijken verweten, er volgden zware processen. Een advocatencollectief uit Bremen meldde zich uiteindelijk om hem te verdedigen. Auteurs als Christa Wolf, en Stefan Heim zetten zich voor hem in. Hij werd symbool voor de Westduitse praktijk die ook door veel BRD-burgers “overname” werd genoemd, in plaats van hereniging.

Katja Hoyer. “Achter de muur”, 2023 Querido Facto Amsterdam-Antwerpen. Vertaald uit het Engels.

Yosé Höhne Sparborth

Klap in

Nieuws

ALV vergadering Kerk en Vrede met "Russians at war"

Link naar dit bericht

Afgelopen maandag werd de jaarlijkse Algemene Vergadering van Kerk en Vrede gehouden. Voor de pauze werden in een levendige en positieve sfeer allerlei zakelijke aangelegenheden afgehandeld. Na de pauze werd de film "Russians at war" vertoond. Een veelbesproken film. Zie een vorig bericht. Het kostte enige moeite de film (die op dit moment niet meer beschikbaar is) beschikbaar te krijgen. Maar het lukte! En het was de moeite dubbel en dwars waard, gehoord de reacties van de aanwezigen.

Lees verder
Demonstratie 22 juni Den Haag Protest voor VREDE en RECHTVAARDIGHEID

Link naar dit bericht

Onder het motto “Geen NAVO-oorlogstop in Den Haag!” organiseert de Tegentopcoalitie op 22 juni in Den Haag een protestactie voor vrede en rechtvaardigheid.

De Tegentopcoalitie is een samenwerkingsverband van onder meer Nieuwe Vredesbeweging, Stop Wapenhandel, Transnational Institute (TNI), Kerk en Vrede, ROOD, Revolutionair Socialistische Partij (RSP), DIEM25, BIJ1, XR Justice Now!, VD Amok, en BDS-NL.

Lees verder
Catholic Worker in actie op woensdag 25 juni tijdens Navo Top

Link naar dit bericht

De Catholic Worker van het Jeanette Noëlhuis (Amsterdam) berichten ons:

Op woensdag 25 juni wordt er tijdens de NAVO top ook aan vrede gewerkt. We verzamelen om twee voor twaalf bij het Ministerie van Oorlog, Kalvermarkt 32, Den Haag. Na de viering is er een stille processie naar de vredesvlam bij het Vredespaleis waar we afsluiten met een gebed om vrede. Kijk hier of je je in de actieconsensus kunt vinden en als dat het geval is, meld je dan aan en breng op 25 juni een emmertje, een twijgje en wat water mee.

Lees verder

Agenda

21 juni 2025 21 en 22 juni een demonstratie en tegentop tegen de NAVO in Den Haag

Een groep organisaties en activisten, verenigd in de Tegentopcoalitie voor Vrede en Rechtvaardigheid, organiseert op 21 en 22 juni een demonstratie en tegentop tegen de NAVO in Den Haag. In het weekend voorafgaand aan de NAVO-top wil de coalitie een tegengeluid laten horen.

Ook Kerk en Vrede doet hieraan mee.

Lees verder
22 juni 2025 22 juni - viering tgv NAVO top - Onverschrokken voor vrede

Op zondagmorgen 22 juni wordt er in de Houtrustkerk te Den Haag om half elf een viering gehouden m.h.o. de NAVO top die in die tijd in Den Haag gehouden zal worden.

Voorgangers: Henk Baars en Piet Vliegenthart

Met medewerking van het koor van de Haagse Dominicus o.l.v. Jan Hulsbergen

Thema: Onverschrokken voor vrede

Als je komt meldt je dan tevoren even aan bij secretariaat@kerkenvrede.nl

Lees verder
24 juni 2025 Kom dinsdag 24 juni naar het Spui voor het 78e vredesprotest

Ook tijdens de NAVO-top protest op het Spui

Met muzikale begeleiding van blaasorkest De Oosterburen houden we dinsdag 24 juni als Stop de Oorlog Amsterdam onze 78e vredesactie 18.00 uur op het Spui.
Op datzelfde moment organiseert de Nederlandse regering in het Haagse World Forum een tweedaagse bijeenkomst van de NAVO.

Lees verder